Wzmianki w tekstach o okupacji
Z Pamięci konspiratorów krakowskiego Kedywu AK
Wzmianki o zamachu na Krügera w publikacjach Piotra Stachiewicza (na temat akcji Koppe)
Pewnym odstępstwem od tej zasady[1] była przeprowadzona przez krakowską grupę żołnierzy oddziału „Kosa” wieloosobowa, uliczna akcja przeciwko gen. F. Krügerowi w dniu 20 kwietnia 1943 r. [Stachiewicz 1972]
(…) Wypływało z tego znaczne utrudnienie pracy konspiracyjnej w Krakowie, nie mówiąc już o możliwościach prowadzenia akcji zbrojnych na skalę Warszawy. Organizowane w Krakowie życie podziemne miało te same ramy organizacyjne co w Warszawie, różne zaś było zasadniczo w formach prowadzonej walki zbrojnej i jej rozmiarach. Przeważał indywidualnie przeprowadzany zamach, nie wiążący się z jakąkolwiek szerszą walką.
Pewnym odstępstwem od tej zasady była przeprowadzona przez krakowski zespół oddziału „Kosa”[2] wieloosobowa akcja na Krügera[3] w dniu 20 kwietnia 1943 roku. [Stachiewicz 1975]
Według zachowanego oryginalnego meldunku[4] z tej akcji sześcioosobowa grupa w składzie: „Góral” (Tadeusz Battek) z bombą i pistoletem, „Czesław” (Andrzej Jankowski) z bombą, „Wojtek-Stanisław” (Klemens Tadeusz Wojs) z pistoletem, „Wojtek-Karol” (Julian Krężel) także z pistoletem, „Bogusław-Bolesław” (Edward Madej) i „Bogusław-Jan” (Jerzy Kleczkowski) również z pistoletami - zaatakowali auto wiozące generała Friedricha Krügera o godzinie 9.50 przy skrzyżowaniu al. Krasińskiego i ul. Wygoda. W wyniku tej akcji prawdopodobnie zraniono Krügera, zabito dwóch Niemców, przeszkadzających w odskoku z miejsca akcji, a z grupy, przeprowadzającej akcję, ranny został odłamkami bomby rzucający ją „Góral”[5]. [Stachiewicz 1975]
Przypisy:
- ↑ Chodzi o omówioną wcześniej konieczność – wynikająca ze specyfiki sytuacji konspiracyjnej Krakowa – przewagi indywidualnie przeprowadzanych zamachów, nie wiążących się z jakąkolwiek szerszą walką. [uwaga JB]
- ↑ Oddział „Kosa” został zorganizowany pod kryptonimem „Osa” (Organizacja Specjalnych Akcji Bojowych) w 1942 r. - jako jednostka podległa Komendzie Głównej AK, z zadaniem prowadzenia akcji dywersyjno-bojowych o charakterze zaczepnym, odwetowym i ochronnym, wymierzonych również w wyższych funkcjonariuszy gestapo, policji i administracji okupacyjnej na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Z tej racji posiadał oddziały w Warszawie, Krakowie, Lublinie i Lwowie. W ramach oddziału powołano pod koniec 1942 r. specjalną komórkę o kryptonimie „Zagralin”, która przeprowadziła udane akcje dywersyjne w Rydze i Berlinie. Po utworzeniu Kedywu oddział wszedł w r. 1943 w skład oddziałów Kedywu KG pod kryptonimem „Kosa”.
- ↑ Friedrich Wilhelm Krüger - był zastępcą generalnego gubernatora od 1939 r. Wyższy dowódca SS, gestapo i policji w tzw. Generalnym Gubernatorstwie, sekretarz stanu do spraw bezpieczeństwa w tzw. „rządzie” GG, generał SS i policji, odpowiedzialny od początku okupacji za terror i represje, m.in. za wywiezienie do obozów koncentracyjnych profesorów Uni-wersytetu Jagiellońskiego, masowe egzekucje, pacyfikacje i akcję wysiedlenia Zamojszczyzny, eksterminacją Polaków pochodzenia żydowskiego. Po nim objął funkcją Wilhelm Koppe.
- ↑ AWIH, sygn. III/I7/7.
- ↑ Według niektórych historyków w akcji na F. Krügera nie brał udziału „Wojtek-Karol” (Julian Krężel), który zgodnie z planem wchodził w skład zespołu akcyjnego, jednakże w ostatniej chwili nie mógł zwolnić się z miejsca pracy i na akcję nie przybył. Meldunek formowany zaraz po akcji przez dowódcę oddziału mógł w istocie tej korekty nie uwzględnić. Por. Stefan Smarzyński: Zamach, którego nie było. Zamach na gen. Krügera. „Tygodnik Powszechny” nr 48 z 30 XI1958 r., nr 17 z 26 IV1959 r.
Tadeusz Wroński, Kronika okupowanego Krakowa, WL1974
s.265
- Na ul. Wygoda żołnierze krakowskiego Ośrodka Oddziału Dyspozycyjnego „Kedywu” OSA-KOSA (Organizacji Specjalnych Akcji Bojowych) dokonali zamachu na wyższego dowódcę SS i policji w GG W. Krügera. Zamach nie powiódł się: Krüger został tylko kontuzjowany, śmierć poniósł natomiast kapitan Wehrmachtu.
- Bezpośredni uczestnicy zamachu na Krügera w dniu 20.IV.1943 r.
Edward Madej „Felek” – dowódca akcji
Jerzy Kleczkowski „Jurek”
Tadeusz Klemens Wojs „Stanisław”
Tadeusz Battek „Góral”
Andrzej Jankowski „Jędrek”.
- Godzinę policyjną przesunięto od 19.00 do 5 rano.