Włodzimierz Rozmus, Sztandary, proporce, odznaki
Z Pamięci konspiratorów krakowskiego Kedywu AK
Sztandar bojowy O.P. „Błyskawica”
Inicjatorami wykonania sztandaru, była w 1942 roku grupa młodych żołnierzy Armii Krajowej w Zabierzowie k/Krakowa, późniejszych partyzantów Oddziału „Błyskawica”. Do grupy tej należeli: „Błyskawica” (później „Błyskawiczny”) - Mieczysław Pogan, „Rzeżucha” - Marian Pogan, „Mściwój” - Leon Kubis, „Drozd” - Stanisław Kodura, „Orzeł” - Adam Powojowski, „Ryb-ka” - Marian Spyt, „Zwinny” - Tadeusz Ptak, „Żbik” - Stanisław Pluciński, „Jeleń” - Adam Gruszka, „Wesoły” - Bronisław Cywicki, „Rezeda” - Irena Pawlas, „Fiołek” - Klementyna Zienkiewicz, „Brzózka” - Teresa Spyt.
Sztandar wykonała Pani Maria - NN, pracownica miejscowej apteki. W sierpniu 1944 r. sztandar, przy zachowaniu najgłębszej konspiracji, został poświęcony w kościele w Zabierzowie i tu początkowo był przechowywany. Pod koniec wojny znalazł się w Wieliczce, gdzie przechowywała go rodzina por. „Romana” - Władysława Korduli.
Na jednej stronie sztandaru, na czerwonym tle, jest wyhaftowany Orzeł w koronie, a wokół Orła, również haftowany napis: „1939 - P. A. K. – 1944”. Poniżej napis: „Honor i Ojczyzna”.
Na stronie odwrotnej widnieje wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej, wokół którego słowa: „Królowo Korony Polskiej miej nas w swej opiece”.
Płat sztandaru wykonany jest z jedwabnego rypsu o wymiarach 72 cm x 72 cm i z trzech stron obszyty żółtymi frędzlami i umocowany do drzewca 7-ma zaczepami.
W latach osiemdziesiątych sztandar był poddany renowacji, a następnie przekazany na przechowanie do kościoła w Zabierzowie.
Proporzec O.P. „Błyskawica”
Na świątecznym Opłatku Środowiska Żołnierzy Kedywu i Baonu „Skała”, w dniu 7. stycznia 1994 r., obecni zostali zaskoczeni wystąpieniem „Słowika” - Stefana Jury, który zarecytował wiersz pt. „Chłopiec z lasu” autorstwa p. Zdzisława Krawczyńskiego (nauczyciela i wychowawcy „Słowika” z gimnazjum w Chrzanowie), adresowanego do „Słowika” oraz jego kolegów z O.P. „Błyskawica” i Baonu „Skała”. Po tym wystąpieniu przekazał proporzec, jaki otrzymała II kompania Baonu Partyzanckiego „Skała” w październiku 1944 r. z rąk Zdzisława Krawczyńskiego, który przybył na tę uroczystość z młodzieżą szkolną.
„Słowik” tak opisuje moment wręczenia proporca żołnierzom II kompanii „Błyskawica” przez dzieci i młodzież szkolną z okolic Prądnika Korzkiewskiego, gdzie zakwaterował - po ciężkiej walce pod Złotym Potokiem - Baon „Skała”:
Przybyłych powitał por. „Dewajtis” - Zbigniew Waruszyński: - Jesteście miłymi gośćmi kompanii partyzanckiej „Błyskawica”, która wchodzi w skład Batalionu Armii Krajowej „Skała”. Zapraszamy na nasz biwak.
Z gromadki wystąpił chłopczyk w krakowskim stroju i zadeklamował wiersz pt. „Kto Ty jesteś? - Polak mały! Jaki znak Twój? - Orzeł Biały!”. Potem prof. Zdzisław Krawczyński zaintonował hymn, który odśpiewaliśmy ze wzruszeniem wszyscy. Dzieci wraz z profesorem wręczyły por. „Dewajtisowi”, osadzony na drzewcu, a wykonany przez nich, jak go nazwały „sztandar”, choć był to raczej proporzec.
Proporzec ten „Słowik” przechowywał u siebie przez, prawie 50 lat, a teraz postanowił przekazać go - za pośrednictwem „Buńki” i „Apacza” - do Muzeum Armii Krajowej przy ulicy Rakowickiej w Krakowie.
Wykonany jest z płótna biało-czerwonego, o wymiarach 65 x 40 cm. Na jednej stronie, na tle biało-czerwonym, wyhaftowany jest Orzeł Polski w koronie, zaś na drugiej stronie, wykonany również haftem obraz Matki Boskiej Częstochowskiej z napisem: „Królowo Polski Wspieraj!”.
Jest to bardzo wartościowy eksponat, ponieważ wykonany został przez młodzież szkolną w czasie okrutnej okupacji
niemieckiej, świadczący o wielkiej odwadze i patriotycznym wychowaniu.
Odznaka Kedywu i Baonu Partyzanckiego „Skała”
Odznaka, w kształcie owalu o wymiarach 2 cm x 1,5 cm, wykonana została z blachy mosiężnej w roku 1961, a inicjatorami byli: „Powolny” - Ryszard Nuszkiewicz, „Buńko” - Włodzimierz Rozmus i „Rak” - Józef Baster.
Na Odznace widnieje napis: „Kedyw - 1939/1944 – Skała”, a na obrzeżach wymienione są cztery Oddziały Partyzanckie Kedywu Krakowskiego, tj.: Błyskawica. Grom. Skok. Huragan. Ponadto, na niebiesko-biało-brązowym tle, wykonanym z emalii, znajduje się zarys gór i na tym tle, w środku, zielone drzewko symbolizujące oddziały leśne.
Odznakę zaprojektował „Buńko” umieszczając pod napisem Kedyw datę 1939/44, co było ewidentnym błędem, bowiem Armia Krajowa została rozwiązana, rozkazem gen. „Niedźwiadka” - Leopolda Okulickiego, dnia 18.1.1945 r. Umieszczając tę datę „Buńko” uważał wtedy, że ze względu na brak zezwolenia na wykonanie Odznaki i w obawie, aby ówczesne władze nie zarzuciły Środowisku „Skałowców” działalności po wkroczeniu wojsk sowieckich, podał właśnie datę zakończenia działalności Kedywu i Baonu „Skała” w 1944 r. Natomiast faktycznie działalność ta trwała do 18.1.1945 r.
Odznaki wykonała Pracownia Grawerstwa Artystycznego - Alfons Kołodziejczyk i Syn, Kraków, Mały Rynek 6, początkowo do przypinania na nakrętkę, a później na szpilkę.
Proporzec Kedywu i Baonu Partyzanckiego „Skała”
Proporzec wykonany został na tkaninie, ściegiem węzełkowym, grubą kolorową włóczką. Wykonał go sympatyk Baonu „Skała”, działacz Związku Kombatantów w środowisku Synów Pułku, p. Ryszard Okoń w roku 1983 i w prezencie imieninowym ofiarował go „Buńce” - Włodzimierzowi Rozmusowi.
Jest kształtu owalnego, o wymiarach 40 cm x 25 cm. Na stronie głównej znajduje się wyhaftowany napis: „Kedyw - 1939/44”, a na obrzeżach są cztery Oddziały Partyzanckie: Błyskawica - Grom - Skok - Huragan. Na białym tle w zarysie gór widnieje zielone drzewko, symbolizujące oddziały leśne AK.
Na drugiej stronie, na zielonym tle wykonanym z włóczki, znajduje się biało-czerwona wstęga, a nad nią stylizowana litera „K” ze złotą koroną.
Na Opłatku Partyzanckim „Skałowców” w 1984 r., proporzec ten „Buńko” przekazał w darze dla Środowiska Żołnierzy Kedywu i Baonu „Skała”. Od tego czasu jest widoczny na każdym ważnym spotkaniu „Skałowców”, a w szczególności „Opłatku”, „Jajku Święconym” oraz na naszych dorocznych Zjazdach.
Jest on trwałym symbolem naszych walk.
Proporzec Grupy Górnośląskiej żołnierzy krakowskiego Kedywu i Baonu Partyzanckiego „Skała” – AK
Proporzec wykonany został w 1986 roku przez Siostry Boromeuszki z Piekar Śląskich. Inicjatorami tego przedsięwzięcia byli: „Murzyn” - Edward Czarnecki oraz „Konar” - Konrad Nitzschke. Oni ponieśli też koszty jego wykonania.
Jest to płat płócienny w kształcie trójkąta równoramiennego o podstawie 40 cm i wysokości 52 cm. Zawieszony na rur-ce metalowej w kształcie Krzyża o wysokości l metra. Pręt poprzeczny długości 45 cm, zakończony jest obustronnie nakładkami w kształcie pocisków pistoletowych.
Podstawę stabilizującą stanowi płytka metalowa grubości 2 cm, w kształcie kwadratu o boku 9 cm.
Na stronie głównej proporca, na biało-czerwonym tle wyszyta jest Odznaka Kedywu i Baonu Partyzanckiego „Skała”, na której znajduje się napis: „Kedyw 1939/1944”, a na obrzeżach są wymienione cztery Oddziały Partyzanckie: „Błyskawica”, „Grom”, „Skok”, „Huragan”. Na białym tle Odznaki, w zarysie gór, widnieje zielone drzewko, symbolizujące oddziały partyzanckie AK.
Na drugiej stronie, na biało-niebieskim tle znajduje się stylizowana litera „K”, a nad nią złota korona.
Proporzec w gali świątecznej ozdobiony jest wstęgą zielono-czarną (barwy górnicze) z napisem „Grupa Górnośląska”.
Proporzec eksponowany jest każdorazowo na spotkaniach koleżeńskich grupy śląskiej. Prezentowany był również w Krakowie w lokalu Klubu „Skałowców” przy ul. Sobieskiego, na tradycyjnym Opłatku, w styczniu 1987 roku.
Obecnie przechowywany jest u „Konara" - Konrada Nitzschke.
Sztandar Kedywu i Baonu Partyzanckiego „Skała”
Inicjatorem wykonania sztandaru był „Stefan” - Antoni Szczyrek, który na spotkaniu koleżeńskim w dniu 9.1.1987 r. przedstawił projekt sztandaru i koszt jego wykonania. Zebrani na tym spotkaniu „Skałowcy” w przeważającej większości zaakceptowali inicjatywę „Stefana”. W ciągu trzech tygodni sztandar był gotowy.
Na jednej stronie, w środku, otoczony motywem dekoracyjnym z liści, widnieje Orzeł biały w koronie, otoczony napisem: „Samodzielny Baon Partyzancki Skała”. U góry napis: „KEDYW”, u dołu litery „AK”. Na 4-ch rogach, także w środku motywów dekoracyjnych napisy: „O.P. Błyskawica - O.P. Grom - O.P. Skok - O.P. Huragan”.
Na drugiej stronie, w środku, wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej, emblematy: Kotwica - Znak Polski Walczącej, emblemat Baonu „Skała”, Krzyż AK oraz herb Krakowa i wkomponowany napis: „BÓG - HONOR – OJCZYZNA”.
Na drzewcu, składającym się z dwóch skręconych ze sobą części, znajdują się uprzednio wbite srebrne gwoździe, w ilości 139 sztuk, z wygrawerowanymi pseudonimami fundatorów i żołnierzy Baonu „Skała”.
Sztandar ma wymiary: 63 cm x 63 cm.
Do akcesoriów sztandarowych należą: 3 biało-czerwone szarfy, 3 berety z orłami, 3 pary białych rękawiczek, 3 biało-czerwone opaski na rękę z napisem: AK - Baon Skała oraz pokrowiec.
Z inicjatywy „Zawały” - Kazimierza Lorysa, w roku 1991, zostało wykonane ozdobne zakończenie drzewca. Jest to odlany z metalu Orzeł w koronie, a pod nim płytka z napisem z jednej strony: „KEDYW”, a z drugiej strony: „SKAŁA”.
Koszt wykonania Orła z płytką pokryło Środowisko „Skałowców”.
Poświęcenie sztandaru nastąpiło, w ramach Zjazdu Środowiska „Skałowców”, na uroczystym nabożeństwie w Kościele Mariackim w Krakowie, w dniu 12. września 1987 r.
Pierwszym chorążym sztandaru był „Wrona” - Józef Leżański, a po jego śmierci funkcję tę przejął „Apacz” - Tadeusz Widomski. Pozostały zespół pocztu to zmieniający się członkowie naszego Środowiska, ale do najwytrwalszych należą: „As” -Jan Iwanik, „Belfort” - Stanisław Purtak, „Mruk” - Bolesław Dyrda, „Kos” - Mieczysław Kozub i „Halina” - Helena Haber. Pieczę nad sztandarem, z ramienia Środowiska „Skałowców”, sprawuje „Apacz” - Tadeusz Widomski.
Obecnie sztandar znajduje się w Muzeum Armii Krajowej przy ul. Rakowickiej i w miarę potrzeby stamtąd jest wypożyczany.