Piotr Stachiewicz (1972), Plan akcji
Z Pamięci konspiratorów krakowskiego Kedywu AK
Ustalenie planu akcji odbyło się w składzie: dowódca batalionu „Parasol” - kpt. „Pług”, zastępca dowódcy batalionu, a równocześnie jego obserwator w operacji specjalnej „Koppe” - „Jeremi”, dowódca tejże operacji - „Rafał”, pierwszy zastępca dowódcy operacji specjalnej - „Ali”, drugi zastępca - „Mietek” - trzeci zastępca - „Warski”. Przy ustaleniu trasy jazdy Koppego, na której miała być wykonana akcja, obecny był „Rajski”, przy ustaleniu zadań sanitariatu - dr „Maks”.
Zgodzono się, że miejsce wykonania akcji na Placu Kossaka jest znacznie lepsze, niż na narożniku ul. Gertrudy (obecnie Waryńskiego) i Zielonej (obecnie Sarego) zarówno z uwagi na dogodność rozstawienia zespołu akcyjnego jak i późniejszą trasę odskoku. Wybrano więc następującą trasę przejazdu Koppego z Wawelu: Pl. Bernardyński, Podzamcze, Powiśle, Pl. Kossaka. Miejsce akcji ustalono na narożniku ul. Powiśle z pl. Kossaka. Wybrano również od razu trasę odskoku zespołu z miejsca akcji. Wiodła ona ulicami: Retoryka, Garncarską, Dolnych Młynów, Michałowskiego, Batorego, Łobzowską, Szlak, Długą, Śląską do Łokietka, dalej przez przejazd kolejowy i Bronowice na szosę katowicką i z szosy na Modlnicę i Biały Kościół, dalej Ojców, Skałę, Wolbrom i według poprzednio ustalonego planu.
Ponieważ Koppe przejeżdżał przez pl. Kossaka pomiędzy godziną 8.55 i 9.15 postanowiono zakończyć koncentrację zespołu najpóźniej o godzinie 8.45. Uczestnicy akcji mają przyjść na, plac pojedynczo lub po dwóch, a samochody przyjechać na wyznaczone miejsca pojedynczo, w odstępach dwuminutowych, od 8.35 do 8.45.
Uczestnicy odbierają broń przy ul. Grodzkiej w firanie „Krach” od p. Marii Krach, przy ul. Radziwiłłowskiej od p. Mazurkiewicza, względnie doniesioną w różne punkty Krakowa przez łączniczki „Bobo”, „Basię” (Barbara Sroka) lub „Tomek” (Anna Szygalska). Dostarczenie lub odbiór broni i amunicji następuje pomiędzy godziną 8.00 a 8.30. Kierowca samochodu Chevrolet 3/4 t., „Pikuś”, odbiera broń i część amunicji z magazynu przy ul. Dietla 55. Pozostali kierowcy otrzymują broń od łączniczek w punktach zagarażowania. Część granatów i amunicji oraz pozostałego wyposażenia kierowcy samochodów odbierają wprost z magazynów przy ul. Grzegórzeckiej, Starowiślnej, Krakowskiej, Paulińskiej.
Obsadę samochodów ustalono następująco: Chevrolet 3/4 t. - „Pikuś”, Chevrolet 4 t. - „Wierzba”, BMW -„Bartek”, Mercedes Diesel - „Otwocki” i Mercedes V 230 - „Stroch”.
Z braku potrzeby zadań dla łączniczki „Zety” na czas akcji nie przewidziano. Sygnalizację jazdy Koppego od Wawelu prowadzić miał zespół dokonujący rozpoznawania w składzie „Rajski”, „Ina”, „Ada”, „Dzidzia”, „Kama” i „Dewajtis”.
Obie sanitariuszki: „Basia” i „Halina” znajdować się miały na punkcie sanitarnym w Porębie Dzierżnej; a dr „Maks” w Krakowie. Ustalono, że dr „Maks”, zapasowi kierowcy i „Zeta” oczekiwać będą i dołączą się do odskakującego zespołu na ul. Łokietka, za przejazdem kolejowym, gdzie wsiądą na skrzynie Chevrolety 4 t. i ruszą w kolumnie samochodów.
Zespół wykonujący akcję, poza kierowcami i „Jeremim”, liczyć miał 12 osób i podzielany został na 4 grupy:
I grupa uderzeniowa: dowódca całej operacji i równocześnie dowódca grupy „Rafał”, drugi zastępca dowódcy operacji „Mietek”, „Kruszynka”. Przy tej grupie znajdować się miał również „Jeremi”.
II grupa uderzeniowa: pierwszy zastępca dowódcy operacji, a równocześnie dowódca grupy „Ali”, „Akszak”, „Orlik” i również jako strzelający kierowca „Pikuś”.
I grupa ubezpieczająca: trzeci zastępca dowódcy operacji, a równocześnie dowódca grupy „Warski”, „Ziutek” i „Rek”.
II grupa ubezpieczająca: „Korczak”, „Dietrich” i „Zeus”.
Przewidywane -wyposażenie ogniowe zespołu miało być następujące:. „Jeremi” - dwa pistolety krótkie z zapasowymi magazynkami, „Rafał” - pistolet maszynowy (pm) typu Schmeiser, 2 pistolety, dwa granaty, „Mietek” - pm typu błyskawica, 2 pistolety, dwa granaty „Kruszynka” - pm typu Sten, 2 pistolety, dwa granaty, „Ali” - pm typu Sten, 2 pistolety, dwa granaty, „Akszak” - pm typu Sten, 2 pistolety, dwa granaty, „Orlik” - pm typu Skoda, 2 pistolety dwa granaty, „Pikuś” - pm typu błyskawica, 2 pistolety, kilka granatów, „Warski” - pm typu błyskawica, l pistolet, dwa granaty, „Ziutek” - pm typu Schmeiser, l pistolet, dwa granaty, „Rek” pm typu Sten, l pistolet, dwa granaty, „Korczak” - pm typu PM 40, l pistolet, dwa granaty. „Dietrich” - pm typu Sten, l pistolet, dwa granaty, „Zeus” - pm typu Sten, l pistolet, jeden granat.
Kierowcy wyposażeni byli w pistolety krótkie i granaty. Wszyscy mieli otrzymać zapasowe magazynki w liczbie od dwóch do sześciu. Pistolety krótkie na ogół typu „Vis”, granaty zaś typu „Filipinka”. Usytuowanie poszczególnych grup miało być następujące: na narożniku pl. Kossaka i ul. Powiśle stoją „Jeremi”, „Rafał”, „Mietek”, „Kruszynka” z I grupy uderzeniowej odsunięty jest parę metrów od narożnika w ul. Powiśle i stoi przy masce samochodu Chevroleta 3/4 t., udając reperację silnika. Przy kierownicy siedzi „Pikuś”. W samochodzie na skrzyżowaniu siedzi II grupa uderzeniowa w komplecie, tj. „Ali”, „Akszak” i „Orlik”. O parę metrów dalej w ul. Powiśle, w kierunku Groblach i Wawelu, stoi I grupa ubezpieczająca: najpierw „Rek”, a koło bramy Powiśle nr 5 „Ziutek” i „Warski”. II grupa ubezpieczająca rozstawiona jest w rejonie: pl. Kossaka: prawie w środku „Dietrich”, między Zwierzyniecką i Retoryka „Korczak”, „Zeus" zaś najpierw w restauracji na rogu Zwierzynieckiej i pl. Kossaka, a później przed nią.
***
Rozstawienie samochodów i ich ruch: Chevrolet 4 t. - stoi na jezdni na pl. Kossaka prostopadłej do ul. Powiśle i zadaniem jego jest zajechanie drogi samochodowi Koppego na ul. Powiśle, zatarasowanie przejazdu z ewentualnym zderzeniem. W celu wytrzymania zderzenia 4-tonowa żarówka będzie dodatkowo obciążona kamieniami. Po wykonaniu zadania bez uszkodzenia wozu kierowca tyłem cofa się na poprzednie miejsce, a następnie skręcając dwukrotnie w prawo na pl. Kossaka wyjeżdża w Retoryka. Chevrolet 3/4 t. - stoi na ul. Powiśle w odległości około 20 m od narożnika z pl. Kossaka, z kierunkiem jazdy na pl. Kossaka. Zadaniem jego jest ewentualny pościg za samochodem Koppego, a następnie zabranie z pl. Kossaka, w miejscu zależnym od sytuacji, części zespołu akcyjnego i wyjazd w Retoryka.
BMW – stoi na pl. Kossaka w przedłużeniu ul. Retoryka, tuż przed skrzyżowaniem z ul. Zwierzyniecką z południowym kierunkiem jady. W fazie odskoku podjechać ma na środek placu, obrócić i wjechać w ul. Retoryka. Mercedes Diesel – na pl. Kossaka na jedni objazdowej, między ul. Zwierzyniecką i ul. Retoryka. W fazie odskoku podjechać ma na środek placu; zabrać ludzi i wjechać w ul Retoryka. .Mercedes V 230, który ma stać obok, po zabraniu części zespołu akcyjnego wjeżdża w ul. Retoryka. Zadania dla, poszczególnych czterech grup ustalone zostały jak następuje:
Na ul. Powiśle, od pl. Kossaka w kierunku pl. na Groblach i Wawelu, stoją kolejno: I grupa uderzeniowa, II grupa uderzeniowa i I grupa ubezpieczająca, co oznacza, że Koppe, jadąc od strony Wawelu, najpierw będzie mijał I grupę ubezpieczającą, później II uderzeniową, a następnie I uderzeniową. Wobec tego po zjeździe, z podjazdu wawelskiego wzdłuż ul. Bernardyńskiej Koppe zostanie zauważony przez „Rajskiego” stojącego na rogu Gertrudy z widokiem ma ul. Bernardyńską. „Rajski” daje znać o jeździe Koppego „Inie”, która ma stać tera kościele św. Idziego od strony Wawelu. „Ina” przekazuje dalej znak „Adzie” (róg Kanonicznej) „Ada” – „Dzidzi” (róg Straszewskiego). „Dzidzia” „Kamie” (pomiędzy Straszewskiego i pl. na Groblach, na rogu ul. Podzamcze i Powiśle) „Kama” „Dewajtis” (na wale wiślanym na. ul. Powiśle, naprzeciw pl. Na Groblach). Znak „Dewajtis” widoczny jest dla „Rafała” i pozostałych uczestników akcji rozstawionych na ul. Powiśle. „Rafał” daje wtedy znak do rozpoczęcia akcji. Wtedy „Dietrich” i „Korczak” wyciągają, pistolety. „Dietricha” widzi z okien restauracji „Zeus”, który przygotowuje broń do strzelania i opuszczą restaurację. „Wierzba” rusza Chevroletą 4 t. Akcję rozpoczyna II grupa uderzeniowa znajdująca się na skrzyni Chevrolety ¾ t. ostrzeliwując wóz Koppego. Prawdopodobnie wóz Koppego ją minie, i dostanie się, kolejno pod ogień I grupy uderzeniowej, która, powinna Koppego i obsadę wozu zastrzelić zabierając broń i dokumenty. Wóz Koppego, w momencie zrównania się z I grupą uderzeniową ma zatrzymać Chevrolet 4t., tarasując ul. Powiśle. Jadący zaraz za wozem Koppego wóz ochrony powinna ostrzelać I grupa ubezpieczająca, a zlikwidować II grupa uderzeniowa przy zrównaniu się z jej stanowiskami. I grupa ubezpieczająca, po ostrzelaniu wozu ochrony, współdziała z II grupą uderzeniową ł ubezpiecza zespół od strony Pl. na Groblach.
W tym czasie II grupa ubezpieczeniowa osłaniać ma zespół akcyjny: „Korczak” od wylotu Zwierzynieckiej w kierunku Mostu Dębnickiego, „Dietrich” z kierunku Retoryka i Morawskiego, „Zeus” od strony wylotu Zwierzynieckiej na pl. Kossaka ze śródmieścia. W razie potrzeby Chevroleta 3/4 t., ma pojechać za wozem Koppego.
Znak zakończenia akcji i wycofania się daje „Rafał”, a gdyby został ranny lub zabity, kolejno trzej jego zastępcy. Określono ściśle kolejność samochodów w ruszającej po akcji kolumnie podobnie jak i miejsca poszczególnych uczestników. Pierwszy jedzie BMW z „Bartkiem”, „Jeremim”, „Rafałem” i „Dietrichem”. Drugi Mercedes V 230 ze „Strochem”, „Korczakiem”, i „Mietkiem”. Trzeci Mercedes-Diesel z „Otwockim”, „Warskim”, Ziutkiem” i „Rekiem”. Potem jedzie Chevrolet 4 t. z „Wierzbą” i „Zeusem” w szoferce. W przypadku uszkodzenia Chevrolety, „Zeus” i „Wierzba” przesiadają się na Mercedesa V230. Zamyka kolumnę opancerzony Chevrolet 3/4 tony z „Pikusiem” i „Alim” w szoferce oraz z „Akszakiem”, „Orlikiem” i „Kruszynką” w skrzyni. Zadaniem zespołu skrzyni jest osłona kolumny od tyłu oraz podczas sinusoidalnej jazdy „Pikusia” rozrzucanie na trasie gwoździ dywersyjnych w celu przebicia opon samochodów ewentualnie ścigających kolumnę.
Kolumna bez zatrzymania się ma dojechać na ul. Łokietka z której za przejazdem kolejowym zabiera do Chevrolety 4 t. dr „Maksa”, „Ryśka”, Tadeusza”, i „Jacka”, a do BMW „Zetę”. W przypadku braku Chevrolety 4 t., czekający rozlokowują się w wozach pozostałych według rozkazu dowódcy akcji lub jego zastępcy.
Zespół sygnalizujący jazdę Koppego z Wawelu opuszcza stanowiska kolejno po przekazaniu sygnału. Omówiono także szczegółowo rozmieszczenie sił nieprzyjaciela w rejonie akcji, a na trasie odskoku szczególnie w Wolbromiu, który uznano za najbardziej newralgiczne i trudne miejsce na tej trasie.
Przypisy:
- ↑ Razem z artykułem zamieszczono zdjęcia z dodatkowymi informacjami: „Dewajtis" (dr Elżbieta Dziembowska), ur. 1929 r., łączniczka „Parasola” zaangażowana w pracy oddziału wraz z matką. Rozpoznawała m.in. Kutscherę, Stamma, Koppego. Po wojnie doktoryzowała się w muzykologii, obecnie przeprowadza przewód habilitacyjny. „Kama” (mgr Maria Stypułkowska-Chojecka) ur. 1926, łączniczka „Parasola” Rozpoznawała m.in. Kutscherę, Stamma, Koppego. Brała udział w Powstaniu Warszawskim. Po wojnie ukończyła studia polonistyczne. Obecnie przeprowadza przewód doktorski. „Dzidzia” (Zofia Sokołowska) - nie żyje. „Ina” (Zofia Jasieńska) - nie żyje.