Kazimierz Lorys, Wstęp
Z Pamięci konspiratorów krakowskiego Kedywu AK
Niniejsze opracowanie jest kolejną, dziesiątą już pozycją wydaną przez Środowisko Żołnierzy Kedywu Krakowskiego Okręgu Armii Krajowej i Samodzielnego Batalionu Partyzanckiego „Skała” AK, w nazwanym przez nas „III-im obiegu partyzanckim - „Skała”.
Działalność publicystyczna i wydawnicza to jedna z najważniejszych dziedzin pracy naszego Środowiska, mająca na pewno dużą wartość pamiętnikarską i historyczną i stanowi niewątpliwie cenny materiał dla historyków badających dzieje Armii Krajowej i losy Jej żołnierzy.
Środowisko nasze jest mało spotykanym zespołem AK-owców utrzymujących do dziś więzi koleżeństwa i przyjaźni zadzierzgnięte w trudnym okresie morderczej walki z hitlerowskim najeźdźcą. Nie osłabiły tych więzi prześladowania władz PRL w pierwszym dziesięcioleciu i często wrogi stosunek do nas po 1956 r., po okresie tzw. „odwilży”.
Przeciwnie, nasze kontakty stały się liczniejsze i ściślejsze. Jednym z głównych zadań naszego środowiska jest podtrzymywanie i kultywowanie tych przyjaźni, oddawanie należnego hołdu poległym Koleżankom i Kolegom, przekazywanie historii walk naszych oddziałów przyszłym pokoleniom i serdeczna przyjacielska pomoc Kolegom i ich rodzinom.
Tematem niniejszego opracowania jest skatalogowanie obiektów odnoszących się tylko do miejsc walk i uczczenia pamięci żołnierzy Kedywu Krakowskiego Okręgu AK i Samodzielnego Baonu Partyzanckiego „Skała”. Wyjątek stanowi Pomnik Czynu Zbrojnego „Żołnierzom Polski Walczącej 1939-1945”, który stanął na skwerze przy ul. Powiśle w Krakowie, odsłonięty i poświęcony w dniu 17.08.1992 r. Jest to Pomnik wszystkich Żołnierzy Polski Walczącej, a więc także nasz.
Starania nasze przy budowie pomników pamięci dla bohaterów Narodu Polskiego były często, w latach PRL-u, wielo-letnią gehenną zabiegów i przekonywań. Np. starania o uzyskanie zezwolenia na postawienie obelisku w lasach Książa Wielkiego trwały prawie 20 lat. Kością niezgody były dwa słowa: „Armia Krajowa”. Myśmy się stanowczo przy nich upierali, ale władza była nieugięta. Podobne perypetie, trwające ponad 10 lat były z lokalizacją i zezwoleniem na budowę Pomnika Czynu Zbrojnego Polski Walczącej. Mimo wszystko, dzięki naszemu uporowi i zaangażowaniu Koleżanek i Kolegów „Skałowców”, zrobiliśmy sporo dla upamiętnienia miejsc walki i oddania czci poległym Kolegom.
Jednym z filarów naszego Środowiska, twórcą kilku opracowań historycznych (m.in. książki pt. „W oddziałach partyzanckich i Baonie „Skała” - wyd. KAW - Kraków - 1987 r.), inicjatorem wielu naszych działań, jest autor niniejszego opracowania Włodzimierz Rozmus - ps. „Buńko”.
W czasie okupacji członek patrolu dywersji kolejowej, a po dekonspiracji w 1944 r. żołnierz Oddziału Partyzanckiego „Grom”, potem Baonu „Skała” AK. Uczestnik wielu brawurowych akcji bojowych. Po wojnie pracował w transporcie na kie-rowniczych stanowiskach. Opiekun AK-owców. Nie było przypadku, żeby nie pomógł potrzebującemu Koledze z partyzantki lub komuś z rodziny AK-owskiej. Człowiek energiczny, jeden z najaktywniejszych członków naszego Środowiska. Nie będąc z zawodu historykiem miał trudności w pisaniu czy to historii Baonu „Skała”, czy niniejszego opracowania. Ale wytrwałością i pracowitością trudności te pokonał.
Opracowanie niniejsze jest bardzo cennym dziełem i niewątpliwie posiada cechy dokumentu historycznego. Dlatego, jako przewodniczący Środowiska Żołnierzy Kedywu Krakowskiego Okręgu AK i Baonu „Skała” składam Koledze „Buńce” - Włodzimierzowi Rozmusowi wyrazy wielkiego uznania i serdeczne, z głębi serca płynące podziękowania za tę piękną pracę, za ten wielki trud i zaangażowanie.
Kazimierz Lorys - „Zawała”
Przewodniczący Środowiska Żołnierzy Kedywu i Baonu Partyzanckiego „Skała”